14 Μαΐου 2022. 102 χρόνια πριν, το 1920, είναι η ιστορική χρονιά που η πόλη ενσωματώνεται χωρικά στον εθνικό κορμό της ελεύθερης Ελλάδας, και δυο χρόνια αργότερα, ανθρώπινο φερτό υλικό αλλάζει την ανθρωπογεωγραφία του τόπου τούτου που διακρίνεται για την πολυπολιτισμικότητά του.
Φέτος, είμαστε όλοι εδώ, για να τιμήσουμε τους ανθρώπους που πέρασαν από αυτή την πόλη, να τους θυμηθούμε και να τους ευχαριστήσουμε εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη μας για όλους ….
Ο Ίων Δραγούμης έγραφε μεταξύ των άλλων, όταν έμεινε στο Δεδέαγατς
“…Ήμουν χθες σ’ ένα σαλόνι εδώ στο Δεδέαγατς· ήταν εκεί Ιταλοφράγκοι, Γαλλοφράγκοι, Αρμενοκαθολικοί, Ρωμηοί, Εβραίοι και οι γυναίκες τους. Όλοι μιλούσαν ελληνικά… Εδώ στο Δεδέαγατς, που ήλθαν απ’ όλα τα μέρη του Ελληνισμού άνθρωποι για να εγκατασταθούν και να προκόψουν, …΄
Όλοι αυτοί, πρόξενοι και διπλωμάτες, καραβοκύρηδες και καπεταναίοι, έμποροι και κεφαλαιούχοι λειτούργησαν καταλυτικά στα χρόνια που ακολούθησαν, για να αποτραπεί ο αφελληνισμός και να επικρατήσει ο Ελληνισμός στην περιοχή.
Όλοι αυτοί μαζί με όσους δούλευαν στα τραίνα, αλλά και τους ναύτες και τους εργάτες που δούλευαν στο λιμάνι και αποτελούσαν, τα τρία τέταρτα του πληθυσμού, έπαιξαν βασικό ρόλο στην εξέλιξη αυτού του τόπου, από τον οποίον οι περισσότερες εμπράγματες μνήμες της εποχής χάθηκαν.
Η Αλεξανδρούπολη είναι ο τόπος, αλλά είναι και οι άνθρωποι. Αυτοί που αποτέλεσαν τον πυρήνα της.
Σε αυτούς αφιερώνουμε τη φετινή επέτειο, αυτούς τιμούμε, τους κατοίκους όλους που πέρασαν από την πόλη, και από αυτούς αντλούμε δύναμη και αισιοδοξία για το μέλλον.
Μια πόλη όπου παρά τις επιμέρους ιδιαιτερότητες, οι άνθρωποι εξακολουθούν να συνυπάρχουν, να συμβιώνουν, να συνεργάζονται, να συνδιαλέγονται και να συνδιαμορφώνουν το παρόν και το μέλλον. Μια πόλη πολυπολιτισμική αλλά και πολυδογματική.
Αινήτες οι πρώτοι οικιστές ,σε καιρούς δύσκολους, εργάτες και ναυτικοί από την Αίνο, τεχνίτες των σιδηροδρόμων, διπλωμάτες, ψαράδες, Γάλλοι τεχνίτες που κατασκεύασαν τον φάρο, Φραγκολεβαντίνοι -Γάλλοι, Ιταλοί, Αυστριακοί, Γερμανοί, Αρμένιοι, πρόσφυγες από την βορειοανατολική Θράκη, Ανδριανουπολίτες Πόντιοι, ΜΙκρασιάτες, Καππαδόκες, που τόνωσαν με την εργατικότητά τους την οικονομική ζωή, άνθρωποι που άσκησαν διοίκηση.
Πρόσφυγες που εξασφάλισαν τη συνοχή για μια γόνιμη συνύπαρξη …με τελευταίες αφίξεις ποντίων παλινοστούντων και Αρμενίων από πρώην ρωσικές δημοκρατίες στη δεκαετία του 1990. Άνδρες και γυναίκες, παιδιά που γεννήθηκαν στις γειτονιές της πόλης και άλλα που ήρθαν από γειτονικά μέρη.. Χριστιανοί, μουσουλμάνοι, καθολικοί, εβραίοι, Αρμένιοι ένα μωσαϊκό ανθρώπινο … ένα αμάλγαμα ψυχών και χαρακτήρων.
Η προσωπική περιπέτεια και ιστορία του καθενός, με κοινό τόπο αναφοράς την πατρογονική εστία, την περιουσία τους, τα προσφιλή πρόσωπα, τους τάφους των προγόνων, κεφάλαια ολόκληρα στη δική μας τοπική ιστορία.
Ιστορίες και μνήμες που δε θα περάσουν στη λήθη. Δε θα απαξιωθούν. Αλλά θα αποδοθούν στους πολίτες, με εκείνον τον τρόπο που θα υπηρετεί την κοινωνία, καθώς και τους αγώνες εκείνων που πάλεψαν επί τόπου για τη σωτηρία και τη διατήρησή τους.
Φέτος, γιορτάζοντας τα Ελευθέρια της πόλης μας, τιμούμε όλους τους ανθρώπους αυτού του τόπου. Είναι οι μικροί ήρωες, είναι οι άνθρωποι που δέθηκαν με την πόλη …είναι η μνήμη (προσφυγική) που ως συλλογικό τραύμα μετασχημάτισε τον πολιτισμό της πόλης, προσδίδοντάς της πολυπολιτισμικό και πολυθρησκευτικό πλουραλισμό και εξασφαλίζοντας συμβιωτικές ισορροπίες ανάμεσα σε νοοτροπίες, γλώσσες και κουλτούρες.
Η ιστορική μνήμη είναι ζωντανή, όχι μόνο για να μας θυμίζει, αλλά και για να μας καθοδηγεί.
Το 2022 αποτελεί ένα έτος με ιδιαίτερο συμβολικό και συναισθηματικό φορτίο καθώς συμπληρώνονται 100 χρόνια από την καταστροφή της Σμύρνης και τη δραματική εκκένωση της Ανατολικής Θράκης.
Τη μεγάλη αυτή συμφορά συνθέτουν εκτός των άλλων, η κατάρρευση του Μικρασιατικού Μετώπου, και η πυρπόληση της Σμύρνης, όπου είχαν συρρεύσει και πολλοί Έλληνες από τις γειτονικές περιοχές, και οι σφαγές, λεηλασίες και άλλες φρικαλεότητες εις βάρος των Ελλήνων και των Αρμενίων χριστιανών, στη Σμύρνη και στις πόλεις και τα χωριά που ανακαταλαμβάνονταν από τον τουρκικό στρατό, οι μαρτυρικές πορείες των αιχμαλώτων και των ομήρων προς το εσωτερικό της Ανατολής, η εξόντωση εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων και Αρμενίων και η εκδίωξη των υπολοίπων από τις πατρογονικές εστίες τους, χωρίς τις περιουσίες τους, από το μικρασιατικό έδαφος και προ πάντων το ξερίζωμα του Ελληνισμού από την Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη.
Η Μικρασιατική καταστροφή αποτελεί εθνικό ορόσημο για όλους, όχι μόνο γιατί μας προφυλάσσει από την επανάληψη μιας διχαστικής πολιτικής, αλλά κυρίως γιατί μας θυμίζει με τον πιο εμβληματικό τρόπο τις εθνικές μας αξίες, αυτές της αλληλεγγύης, της ανθρωπιάς και της αξιοπρέπειας.
Σήμερα όλοι εμείς εδώ, από το σημείο που βρισκόμαστε, αισιοδοξούμε ότι μια καταστροφή οδήγησε σε ένα ανθρώπινο μωσαϊκό την πόλη αυτή, άνθρωποι που ξεπέρασαν συνειδητά τους εαυτούς τους
Η πόλη σήμερα 100 χρόνια από μια καταστροφή και από μια εκκένωση αισθάνεται δικαιωμένη. Το λιμάνι, ο σιδηρόδρομος, η Εγνατία Οδός, το αεροδρόμιο… από στεριά, αέρα και θάλασσα η Αλεξανδρούπολη αναγεννάται , αποκαλύπτεται, και γράφει νέο κεφάλαιο στη δική της ιστορία. Και εμείς κοινωνοί στα γεγονότα που διαμορφώνουν το μέλλον των παιδιών μας.
Κυρίες και κύριοι,
Η Αλεξανδρούπολη ως πόλη μπορεί να έχει μια μικρή ιστορία, όμως κατοικήθηκε και κατοικείται από ανθρώπους γεμάτους ιστορία.
Χρόνια πολλά!
